Een knagend en lastig gevoel diep van binnen. Spijt. We hebben er allemaal wel eens last van en ervaren het meestal als iets negatiefs. Hoe kunnen we het ombuigen naar iets positiefs? En is spijt eigenlijk te voorkomen? We vragen het aan Johan Terryn, schrijver van het boek en maker van de gelijknamige podcast ’Tot onze grote spijt’.
„Spijt is het gevoel dat je onder je eigen verantwoordelijkheid tegen je normen en waarden in jezelf tekort hebt gedaan”, legt Terryn uit. „De nadruk ligt hierbij op je eigen verantwoordelijkheid, want spijt gaat nooit over dingen die je overkomen zijn of waar je geen schuld aan hebt. Nee, het gaat over de keuzes die je hebt gemaakt. Het gaat over de dingen die je juist wel of niet hebt gedaan.”
Jeugdliefde
En dan komt dat vervelende gevoel van spijt volgens Terryn meestal vanwege dingen die je niet hebt gedaan. Terryn: „Hoe ouder je wordt, hoe meer je gaat terugblikken op je leven en de keuzes die je hebt gemaakt. Je krijgt steeds vaker spijt van dingen die je niet hebt gedaan, omdat we daar de afloop niet van kennen. Bij de dingen die je wel hebt gedaan, was er of een goede afloop of heb je een keuze kunnen herstellen of er iets van geleerd.
Maar als je iets niet hebt gedaan, heb je geen idee hoe je leven anders gelopen had kunnen zijn.” Als typisch voorbeeld noemt Terryn die grote jeugdliefde waar je niet voor bent gegaan. „Dit ben je uiteindelijk gaan idealiseren, terwijl het natuurlijk ook een foute afloop had kunnen hebben.”
Menselijk gedrag
Naast grote levensbepalende keuzes, komt spijt ook in de kleine dingen voor. We hebben er dagelijks last van. Terryn: „Je kunt bijvoorbeeld al spijt ervaren van die hele zak chips die je in één keer hebt opgegeten. Het is spijt op een kleiner niveau, om de volgende keer een betere beslissing te nemen en niet die hele zak op te eten.”
Volgens Terryn is spijt dus niet iets om je voor te schamen, maar menselijk gedrag. Het is eigenlijk een systeem dat we hebben om ons leven te verbeteren. Maar waarom associëren we het dan meestal met iets negatiefs? „We zijn tegenwoordig niet meer gewend om met lastige gevoelens om te gaan en hebben het idee dat ons leven er perfect uit moet zien. We vergelijken ons leven bijvoorbeeld veel met andere mensen op social media. Lastige gevoelens zijn niet populair en we kijken er liever niet naar.”
Positieve flow
Daarnaast hoor je vaak dat spijt zinloos is. Spijt komt namelijk altijd te laat. Daardoor drukken we dat knagende gevoel snel weg, terwijl het volgens Terryn juist waardevol kan zijn. „Het feit dat het zo knaagt is omdat het aandacht nodig heeft. Iets zit in ons binnenste te knagen tot het onze aandacht krijgt.
Probeer dit gevoel van spijt dus niet te negeren, maar probeer het te onderzoeken en check wat je eruit kan leren. Als je je focust op het verlangen dat eronder zit kom je vanzelf in een positieve flow terecht en verleg je je focus op iets positiefs in plaats van te blijven hangen in dit gevoel van spijt.”
Sterfbed
Of vrouwen vaker spijt hebben dan mannen is volgens Terryn niet bewezen. Wel heeft hij voor zijn onderzoek meer vrouwen gesproken dan mannen, maar dat komt volgens de schrijver omdat vrouwen waarschijnlijk meer met het gevoelswezen bezig zijn dan mannen.
Terryn: „We hebben allemaal spijt, alleen merken sommige mensen het wat beter op dan anderen. Het moment waarop het zich overigens altijd laat zien is op je sterfbed. De Australische palliatieve verpleegster Bronnie Ware heeft daar het boek ’The top five regrets of the dying’ over geschreven. Het voornaamste gevoel dat bij mensen naar boven komt op zo’n moment is spijt, merkte zij tijdens haar werk. Mensen hebben dan gedachten als: had ik maar wat minder hard gewerkt en wat meer tijd met mijn geliefdes doorgebracht. En was ik maar wat trouwer gebleven aan mezelf.”
Tip
Dit soort essentiële spijt wil je natuurlijk het liefst vermijden op je sterfbed. Daarom geeft Terryn de tip om bij twijfel dingen wél te doen in plaats van niet. „Aangezien we dus vaker spijt hebben van dingen die we niet hebben gedaan in ons leven, is mijn conclusie om dingen wat vaker wel te doen. Dan leer je er ten minste iets van en verzamel je minder spijt.”
